Zegarki pod lupą: szkiełka do zegarków, materiały i właściwości

Akrylowe, nierysujące się, szafirowe, antyrefleksyjne, mineralne. Wszystkie wcześniej wymienione cechy i wiele innych są charakterystyczne dla szkła. Dokładniej, szkiełek do zegarków. Szkiełko to niezastąpiona część każdego zegarka, która przeszła kilka etapów rozwoju. W parze z doskonaleniem się konstrukcji zegarka milowymi krokami rozwijały się procedury i materiały używane do produkcji przezroczystej ochrony tarcz i wyświetlaczy.

Szkiełko kryształowe

Dawni mistrzowie zegarmistrzostwa w swoich pierwszych zegarkach kieszonkowych i zegarkach na rękę stawiali na szkło kryształowe. Ówczesna nauka i czasy nie znały bardziej przezroczystego, powszechnie dostępnego materiału. Wadą kryształu była duża kruchość i podatność na wstrząsy. Dlatego zegarek kieszonkowy miał otwieraną metalową osłonę. Zegarek na rękę miał (nie tylko w czasie wojny) srebrną siatkę zachodzącą na tarczę.

Szkiełko akrylowe

Ponieważ praktyczność różnych „osłonek” dość kulała, bardzo doceniono wynalezienie syntetycznego materiału, który w odpowiednich sytuacjach potrafił zaciemniać szkło. Coraz częściej w tamtych czasach stosowano tworzywo sztuczne, co oczywiście nie ominęło branży zegarkowej. Złota era plastikowych szkiełek przypadała na lata 60. XX wieku. Obecnie szkiełka akrylowe znajdują się najczęściej w zegarkach niższej klasy lub w zegarkach dla dzieci. Szkło akrylowe potocznie pleksi, to bardziej złożony polimetakrylan metylu, który jest przede wszystkim dość tani, elastyczny, a w przypadku rozbicia tworzy tępe fragmenty, minimalizując możliwe obrażenia. Zadrapania, których na pewno nie da się uniknąć w przypadku akrylu, można stosunkowo łatwo wypolerować. W tym celu stosuje się specjalne pasty do polerowania tworzyw sztucznych (Displex, Xerapol itp.). Nowoczesne, wysokiej jakości szkiełka akrylowe można znaleźć w niektórych zegarkach nurkowych i militarnych.

Szkiełko mineralne

Nie każdy martwi się na co dzień wyglądem szkiełka swojego zegarka. Biorąc taką sytuację pod uwagę, inżynierowie musieli pomyśleć też o ich ogólnej dostępności. Przyszedł więc czas na szkiełka mineralne. Jest to klasyczne szkło, które dzięki działaniu ciepła i chemikaliów nabiera pożądanych właściwości. Zasadniczo celem jest zwiększona odporność na zarysowania. Fizyki i faktu, że nadal jest to tylko szkło, nie oszukają nawet wyrafinowane podejścia naukowców, mimo że udało im się wyprodukować najbardziej rozpowszechniony typ szkiełek obecnie stosowany w zegarkach. Producenci czasami chcąc „dodać świetności“ nadają szkiełkom mineralnym własne – bardziej ostentacyjne nazwy. Na przykład Seiko udoskonalone szkiełka mineralne nazywa Hardlex (siódmy stopień twardości w skali Mohsa) i Sapphlex, czyli swego rodzaju krzyżówka szkła i szafiru.

Szkiełko szafirowe

Szkiełko mineralne jest najbardziej rozpowszechnione, natomiast szkiełko szafirowe najwięcej pożądane. W końcu kto nie chciałby się chwalić szlachetnym i niezwykle wytrzymałym kamieniem na swoim zegarku. Jednak nie każdy szafir jest nim w rzeczywistości. Niewielu by założyło na nadgarstek średnio 3-centymetrowy kamień szlachetny, zazwyczaj w pięknym niebieskim kolorze, bez grupy ochroniarzy wokół. Szafirowe szkiełko pochodzi z laboratorium i zostało uformowane przez stopienie tlenku glinu (Al₂O₃) w obecności wodoru i tlenu w temperaturze 2000°C. Po skrystalizowaniu w korundową „gruszkę” jest cięte i dalej przetwarzane do żądanego kształtu i wielkości.

W przypadku szkiełek szafirowych często spotykamy się z warstwą antyrefleksyjną. W zależności od przeznaczenia zegarka warstwa antyrefleksyjna jest położona po jednej lub obu stronach szkiełka. W przypadku niebieskiej powłoki tak samo jak w przypadku syntetycznego szafiru zachodzi reakcja chemiczna. Mieszaniny tlenku glinu, fluorku magnezu i tlenku hafnu poddane przemianie w gazie, przekształcone w temperaturze 1800°C przez stopniowe osadzanie się na powierzchni szafiru, tworzą powłokę, która ogranicza niepożądane odbicia. Wydaje się, że szkiełko szafirowe nie ma wad. Stopień twardości dziewięć, zarysowania niewidoczne. Pozory mylą, szafir jest stosunkowo delikatnym materiałem, więc gwałtowne uderzenie o ziemię powoduje rozbicie na tysiące małych kawałków. Silne emocje wstrząsną Tobą również w przypadku zderzenia szkiełka z korundem w papierze ściernym lub pierścionkiem z brylantem Twojej drugiej połowy.

Gorilla Glass

Kiedy pojawił się iPhone, zegarki dostały nowy impuls w postaci wzmocnionego chemicznie szkła Gorilla Glass. Ten produkt amerykańskiej firmy Corning ma trzydzieści razy wyższą odporność niż oryginalne szkło krzemionkowe, wszystko to dzięki zamianie jonów sodu na jony potasu w czterostopniowej kąpieli. Jeśli nie orientujesz się o czym mówię, mogą Ci się przydać pokazy wytrzymałości Gorilla Glass na Youtube. Wdrażanie szkła Gorilla Glass w zegarkach na szerszą skalę ma przyszłość.

Sam jestem ciekawy, w jakim kierunku pójdą szkiełka w zegarkach i czy w przyszłości jakieś szkiełka w ogóle będą. Jedno jest pewne, klienci naciskają na producentów, aby nieustannie doskonalili i rozwijali każdą branżę, nie wyłączając szkiełek w zegarkach.